Bepaalde essentiële micro-organismen in de darmmicrobiota van de mens zouden op termijn gedoemd zijn te verdwijnen als onze voeding blijft zoals ze nu is. Als die situatie meerdere generaties aanhoudt, zou dat fenomeen zelfs onomkeerbaar kunnen zijn, ook als we de microbiota weer op een correcte manier zouden voeden.
Microbiota in verandering
In de loop van de geschiedenis is de voeding van de mens geëvolueerd en heeft ons eetpatroon talloze fasen doorgemaakt, van de voedselverzameling door jagen en plukken tot de landbouwrevolutie.
Het is nog niet zo lang dat de voeding van de mens gebaseerd is op de massaconsumptie van voedingsproducten afkomstig uit industriële processen in een context van mondialisering. Die ontwikkelingen gingen waarschijnlijk gepaard met een gelijktijdige verandering van de darmmicrobiota.
Minder fermenteerbare vezels
Waarin verschilden onze voorouders van de actuele mens? Diverse gegevens wijzen erop dat bijvoorbeeld onze darmmicrobiota minder diversiteit vertoont dan die van zijn voorouders, zowel in de tijd van de jagers-plukkers als in de periode van de landbouwrevolutie.
Een van de mogelijke verklaringen zou te vinden zijn in onze voeding, die minder voedingsvezels bevat, en dan met name fermenteerbare vezels (maar wel meer vetten en toegevoegde suikers). Die vezels vormen de belangrijkste bron van koolstof en energie voor de microbiota in de dikke darm.
Ons vezelarm dieet zou leiden tot de aanmaak van een minder gediversifieerd microbieel ecosysteem, en dat is geen goed nieuws.
Experiment op een model van de menselijke microbiota
Om de impact van onze moderne voeding op de diversiteit van de microbiota concreet te meten, hebben onderzoekers een model van de menselijke microbiota nagebootst bij muizen. De knaagdieren werden onderverdeeld in twee groepen: de controlegroep kreeg gedurende het hele experiment (19 weken) vezelrijke voeding boordevol fermenteerbare vezels aangeboden.
De tweede diet-switching group stapte na vier weken voeding met veel fermenteerbare vezels over op voeding met zeer weinig fermenteerbare vezels gedurende zeven weken, om vervolgens terug te keren naar het vezelrijk dieet. Daarna werd het experiment herhaald bij de vier volgende generaties knaagdieren.
Afname van diversiteit verergert
De resultaten getuigen van een aanzienlijke afname van de diversiteit: bij het eetpatroon met weinig fermenteerbare vezels vermindert bij bijna 60% van de bacteriën de abondantie met een factor 2 in vergelijking met 11% in de controlegroep met vezelrijke voeding. Na de terugkeer naar de vezelrijke voeding is de resiliëntie niet volledig: 33% van de bacteriën in de microbiota blijft minder abondant, ongeacht de leeftijd van het knaagdier.
Dat fenomeen blijft aanhouden in de loop der generaties. Meer nog, het verergert zelfs, ook als men de ‘verdwenen’ bacteriesoorten (voornamelijk Bacteroïdes) oraal toedient aan muizen. Het lijkt erop dat de microbiële ‘slachtoffers’ van deze natuurlijke selectie, een deel wegnemen van de vezel-afbrekende capaciteit van de microbiota na verloop van tijd.
Tekenen van bacterieel uitsterven
Hoewel dit model de microbiota van de mens niet helemaal precies kan repliceren, omdat deze veel rijker en complexer is, wijst de studie volgens de auteurs op overduidelijke tekenen van een extreem snelle bacteriële extinctie in amper enkele generaties tijd.
Het uitsterven betreft bovendien micro-organismen die voordeel opleveren voor de gastheer, en dat roept vragen op, gezien de preponderante rol die van de microbiota voor verschillende belangrijke biologische functies van het menselijke lichaam.
