Gezien de belangrijke rol van de darmbacteriën in, onder andere de voedingsopname, de synthese van vitaminen en het metabolisme van energie, de impact op de immuunrespons en inflammatoire modulatie, stelt de vraag zich of het de gezondheid en sportprestaties van atleten kan verbeteren. Deze review^* bestudeerde de bestaande wetenschap rond het onderwerp om zicht te krijgen op de darmmicrobiota (ook wel darmflora genoemd in het verleden) van sporters en de factoren die het vorm geven.

De associatie tussen de darmmicrobiota en geestelijke ziektes

De darmmicrobiota wordt beïnvloed door verschillende intrinsieke en extrinsieke factoren waaronder, leeftijd, genetica, stress, roken en voeding. Ze kunnen de bacteriële samenstelling beïnvloeden of metabolieten en reacties met zich meebrengen waardoor de samenstelling of de werking van dit complexe ecosysteem worden gewijzigd.

Fysieke activiteit hoort mogelijks ook in dit lijstje. Onderzoek heeft kunnen aantonen dat actieve individuen een verhoogde diversiteit aan bacteriële soorten huisvesten, alsook een grotere overvloed gezondheids-promotende bacteriële soorten, zoals Akkermansia muciniphila, een bacterie die bij muizen een gunstige invloed heeft getoond op inflammatie en de functie van de darmbarrière. Daarnaast is er een positieve correlatie tussen de lichaamssamenstelling, de fysieke activiteit en verschillende bacteriële populaties.

Uit andere studies werd waargenomen dat de fecale metabolieten van atleten verschillen van minder actieve individuen. Er zijn meer metabolieten waarneembaar die in relatie staan met de eiwitturnover (spieren) en de algemene gezondheid, vermoedelijk als reactie op het sporten en/of een aangepaste voedingsinname van de sporter.

Mogelijks zou de darmmicrobiota van atleten ook over een aangepaste functionele capaciteit beschikken, voorbereid op weefselherstel, alsook een groter vermogen om energie te halen uit het voedingspatroon met een verhoogde capaciteit voor het metabolisme van koolhydraten, de celstructuur en de nucleotide biosynthese.

Lees ook: het verband tussen het immuunsysteem, de microbiota en vitamine D

De associatie tussen de darmmicrobiota en geestelijke ziektes

Sportoefeningen kunnen de metabole capaciteit en samenstelling van de darmmicrobiota wijzigen van sedentaire individuen. Deze aanpassingen lijken echter afhankelijk te zijn van de fysiologische status van de persoon.
Cardiotrainingen lijken daarbij positief geassocieerd te zijn met de microbiële diversiteit en de metabole functies, alsook met een toename van het korteketenvetzuur butyraat, gekend om de associatie met verschillende gezondheidsvoordelen (bv. anti-inflammatoire kenmerken). Daarnaast kan sporten selectieve voordelen bieden voor de kolonisatie van bepaalde micro-organismen zoals, A. muciniphila en Veillonella. 
Daarentegen heeft aanhoudende excessieve fysieke activiteit een negatieve invloed op de sporter en zijn gastro-intestinale functies, zoals een toegenomen doorlaatbaarheid van de darmmucus.

Op enkelen na, vertonen alle studies opgenomen in deze review een positieve correlatie tussen de bacteriële soorten in de darmen en fysieke activiteit. Deze laatste kan:

• De diversiteit van de darmbacteriën verrijken.
• De proliferatie van bacteriën stimuleren, wat op zijn beurt: 
  • De mucosale immuniteit kan beïnvloeden, 
  • De barrièrefunctie kan versterken, 
  • De functionele functies kan verbeteren die metabolieten zoals butyraat en propionaat aanmaken en die de prestaties en gezondheid kunnen beïnvloeden. 

Bekijk hier het kenniscentrum rond probiotica!

De associatie tussen de darmmicrobiota en geestelijke ziektes

Het is duidelijk dat de voedingsinname een invloed heeft op de bacteriële samenstelling en de activiteit van de darmmicrobiota. Ook bij atleten speelt het dieet vermoedelijk een belangrijke rol. In proefonderzoek en studies op de algemene populatie werd duidelijk dat:

• De inname van eiwitten een belangrijke modulator is voor de diversiteit van de microbiota, zoals ook eiwitsuppletie.
• De consumptie van vetten ook een invloed heeft op de microbiota, en dan in functie van het type vet.
• De verhoogde inname van voedingsvezels geassocieerd wordt met een grote microbiële rijkdom en/of diversiteit.

Eerste studies bij atleten tonen aan dat een hoge consumptie van koolhydraten en vezels geassocieerd zou zijn met een verhoogde hoeveelheid Prevotella. Bijkomende studies bij atleten zijn echter nodig om de specifieke effecten na te gaan van de consumptie van welbepaalde voedingsstoffen op hun darmmicrobiota.

De auteurs voegen hieraan toe dat de invloed van de energiebalans op de darmmicrobiota nog te vaak over het hoofd wordt gezien, in het bijzonder bij personen met RED-S (Relative Energy Deficiency in Sport).

De bestaande wetenschappelijke studies blijven echter beperkt in dit groeiende onderzoeksgebied. Onder andere door de sterk verschillende populatie sporters. Gezien de brede variatie aan type sport en trainingen, competities en sportgerelateerde eetgewoonten zouden specifiekere studies moeten verricht worden alvorens doelgericht advies te kunnen geven. De eerste resultaten zijn alvast veelbelovend, ook voor de sporter die zijn sportprestaties wenst te verbeteren en opent nieuwe pistes voor mogelijke interventiestrategieën met behulp van bepaalde voedingsmiddelen en/of probiotica.

*Referentie: Mohr A.E. et al., Journal of the International Society of Sports Nutrition. 2020, 17:24.