In 10 jaar tijd is de evidentie rond het effect van probiotica op de gezondheid aanzienlijk gestegen. Wetenschap heeft aangetoond dat probiotica gunstige effecten heeft bij patiënten met darmstoornissen, zoals antibiotica-gerelateerde diarree of een prikkelbare darm. Daarnaast toonde eerder onderzoek aan dat deze levende micro-organismen ook een invloed hebben op ons brein en dat ze via de hersen-darm-as een invloed kunnen hebben op de mentale gezondheid.

Groot potentieel, maar weinig gebruikt door de consument

Ondanks dit groot wetenschappelijk potentieel, blijft de actuele acceptatie van probiotica door de consument echter beperkt. De inname kan uiteenlopen van 5% in de Verenigde Staten tot 25% in Nieuw-Zeeland.

Het onderzoek naar de effecten van probiotica vraagt veel tijd en is er een lange weg te gaan om een gedegen reputatie op te bouwen. Niet alle probiotica die op de markt zijn hebben een goed onderbouwde wetenschappelijke achtergrond en het gebrek aan door de EFSA erkende gezondheidsclaims maakt het er niet eenvoudiger op. Vandaag steunt de consumenteneducatie rond dit onderwerp daarom hoofdzakelijk op gezondheidsprofessionals. Hun perceptie beïnvloedt rechtstreeks de publieke opinie.

Om de perceptie rond probiotica na te gaan bij huisartsen, en hoe deze de aanbevelingen van de gezondheidsprofessional bepaalt tijdens de consultaties, werd een telefonische enquête uitgevoerd bij 1.318 huisartsen uit 8 landen: België, Duitsland, Finland, Frankrijk, Italië, Nederland, Zweden en het Verenigd Koninkrijk.

80% van de huisartsen voorstander van probiotica

De resultaten tonen aan dat het merendeel van de huisartsen wel eens probiotica aanraadt (80%). In Nederland loopt dit percentage op tot 84%. Meer dan 50% van de ondervraagde artsen raadt het daarbij geregeld of vaak aan. Het verschil tussen de niet-adviserende en adviserende artsen is nauw verbonden met de perceptie rond probiotica. Huisartsen die probiotica adviseren, geven aan het werkingsmechanisme ervan te kennen en verklaren deze veilig of efficiënt.

Opmerkelijk is dat artsen, die advies geven rond voeding, dit ook vaker doen voor probiotica. Hoe prominenter het voedingsadvies, hoe vaker probiotica wordt aangeraden.

De 5 primaire indicaties voor het adviseren van probiotica door huisartsen:

• Antibiotica-gerelateerde diarree (64%)
• Infectieuze diarree (63%)
• Abdominale pijn (60%)
• Prikkelbare darm syndroom (56%)
• Inflammatoire aandoeningen van de darm/pouchitis (56%)

Volgens de auteurs is de groeiende belangstelling voor probiotica gelinkt aan de brede waaier van potentiele therapeutische pistes (behandeling van een bemoeilijkte ontlasting zoals diarree en obstipatie, prikkelbare en inflammatoire darmaandoeningen, recenter ook bij depressies…) en de exponentiële groei van de onderzochte stammen. Daardoor bestaat echter het risico op misvattingen rond probiotica bij gezondheidsprofessionals. Huisartsen zouden over onvoldoende informatie beschikken en er soms onterecht vanuit gaan dat een bepaalde stam voordelig kan zijn bij alle indicaties. Het blijft dan ook essentieel om onderbouwd advies te geven aan patiënten, wetende dat elke probiotische stam een welbepaald effect heeft.

De auteurs raden daarom aan per indicatie hulpmiddelen of richtlijnen te ontwikkelen voor probiotica, als ondersteuning van de consultaties. Daarnaast moeten artsen beter geïnformeerd worden over de veiligheid en de doeltreffendheid ervan, in het bijzonder in combinatie met andere standaardbehandelingen.

Referentie: van der Geest A.M. et al., PharmaNutrition 11 (2020), 100178.