Er zijn enkele geografische zones in de wereld, waaronder Okinawa in Japan, waar de mensen uitzonderlijk lang leven. Demograaf Michel Poulain vertelt ons over de gemeenschappelijke kenmerken van de levensstijl in die Blue Zones.

Blue Zones zijn vrij beperkte, homogene geografische gebieden waar de bevolking dezelfde levensstijl en dezelfde omgeving deelt, en waar de levensduur uitzonderlijk hoog blijkt te zijn. Ze worden zo genoemd omdat de Belgische demograaf Michel Poulain (prof. em. aan UCLouvain) in 2000 de eerste dergelijke zone identificeerde door ze met een blauwe stift op de kaart af te bakenen.

Vijf Blue Zones zijn duidelijk vastgesteld:

• een bergregio in centraal Sardinië
• Okinawa in Japan
• het Nicoya-schiereiland in Costa Rica
• het eiland Ikaria in Griekenland
• Loma Linda in California

Recordaantal honderdjarigen in Okinawa

Welk land heeft de hoogste levensverwachting ter wereld en verhoudingsgewijs de meeste honderdjarigen? Japan. Verhoudingsgewijs heeft Japan vier keer zoveel honderdjarigen als België. Maar het absolute record komt uit Okinawa. Die blauwe zone, een van de 47 prefecturen van Japan, bestaat uit 44 eilanden op meer dan 1000 km ten zuiden van de belangrijkste Japanse eilanden en ten oosten van Taiwan. In Okinawa zijn er 1000 honderdjarigen op 1,3 miljoen inwoners. In België zijn er maar 2000 op meer dan 11 miljoen inwoners.

Die eigenschap van Okinawa heeft geleid tot een soort ‘levensduurtoerisme’. In deze blauwe zone, net als in de andere drie, is de uitzonderlijke levensduur gevalideerd met bewijsstukken. Dat was niet het geval bij andere bevolkingsgroepen die beweerden uitzonderlijk lang te leven, zoals in de Kaukasus, Opper-Pakistan of de Andes, zegt Michel Poulain. In die zones bleek men de leeftijd duidelijk te overdrijven, wat de aanspraak op een hogere leeftijd ontkrachtte.

De 7 geheimen van de Blue Zones

1. 1. Natuurlijke beweging
      De bewoners van de Blue Zones zijn door hun activiteiten voortdurend in beweging (tuinieren, herderswerk, enzovoort). En ze stoppen niet met bewegen op 65-jarige leeftijd: de pensioenleeftijd ligt vaak boven de 80 jaar.

1. 1. Gezond eten
      Een van de belangrijkste voedingsprincipes is Hara hachi bun me. Dat betekent “de buik is voor 80% gevuld”. Met andere woorden, er is geen overconsumptie van voeding in de Blue Zone – en trouwens ook geen zwaarlijvigheid. Een beperkte calorie-inname zou een directe invloed hebben op de levensduur van het organisme: het tegenovergestelde dus van all-you-can-eat-buffetten… De tafels zijn gedekt met lokale en seizoensgebonden producten. In Okinawa eten de mensen planten uit de archipel, tofoe, zeevruchten (vis, inktvis, schelpdieren, zeewier), weinig vlees (behalve varkensvlees) en nauwelijks geraffineerde producten (geraffineerde suiker, witte bloem…). En vergeet ook de groene thee niet!

1. 1. Stress vermijden en voldoende slapen
      Stress is alomtegenwoordig in het dagelijkse leven van onze postmoderne samenlevingen, maar zo goed als afwezig in de Blue Zones. De mensen respecteren er het circadiaans ritme. De chronobiologie heeft uitgewezen dat dat ritme beter afgestemd is op onze fysiologie en bevorderlijk is voor de gezondheid: men gaat over het algemeen slapen als de zon ondergaat en staat op om 6 uur ’s morgens.

1. 1. Familie boven
      Familie is van het grootste belang in elke Blue Zone. Er zijn vaak familiefeesten waarbij iedereen samenkomt rond een lange tafel. In Sardinië, bijvoorbeeld, gaan ouderen niet naar een rusthuis.

1. 1. Gemeenschap
      Solidariteit gaat veel verder dan het gezin. Hier wordt oud worden niet als iets negatiefs gezien. De ouderen in de Blue Zones behouden een essentiële plaats in de dorpsgemeenschap. Een lang leven wordt zelfs gevierd. Op Okinawa, is het gebruikelijk om op 97-jarige leeftijd een groot feest te houden, dat de kajimaya wordt genoemd. In Sardinië worden de foto’s van honderdjarigen geafficheerd. Dat is heel anders dan bij ons, waar de ouderen niet meer in de samenleving geïntegreerd zijn. In de Blue Zones zijn de dorpen intergenerationeel. De ouderen worden niet uitgesloten van de samenleving, ze maken er deel van uit en hebben er hun eigen rol.
   2. Respect voor de planeet
      Hoewel de termen ‘ecologie’ of ‘biologisch’ nauwelijks worden gebruikt, zijn ecologische bekommernissen en respect voor de planeet alomtegenwoordig in de Blue Zones. De natuurlijkheid van plaatselijk geproduceerd voedsel wordt niet aangetast door bewaarmiddelen, smaakversterkers en andere additieven.

1. Een doel in het leven
   In Okinawa spreekt men over ikigai betekenis vinden in je leven (bijvoorbeeld door anderen te helpen). Het geeft je een reden om ’s morgens op te staan en blij te zijn voor elke dag die je mag verwelkomen.

Source: Presentatie van Michel Poulain tijdens de persconferentie van Yakult, Brussel, 25/05/2021.